Istota biologicznej oczyszczalni ścieków
Oczyszczalnie ścieków służą ochronie zdrowia, życia, środowiska oraz chronią zasoby czystej wody, która będzie wykorzystana przez przyszłe pokolenia. Nie wszyscy rozumieją potrzebę oczyszczania ścieków pochodzących z gospodarstw domowych. W Polsce tylko 3% gospodarstw jest podłączonych do kanalizacji z oczyszczalnią ścieków. W życiu codziennym wytwarzamy ogromne ilości ścieków, które zagrażają naszemu zdrowiu, czasami życiu, a także grożą zanieczyszczeniem zasobów wody pitnej. Oprócz ścieków „domowych” często mamy do czynienia ze ściekami pochodzącymi z funkcjonujących małych przedsiębiorstw, ośrodków zdrowia, szpitali, urzędów i szkół.
Przydomowa oczyszczalnia ścieków jest urządzeniem, które oczyszcza ścieki i pozwala na odprowadzenie ich w stanie oczyszczonym do gruntu.
Usytuowanie POŚ
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr. 75 z 2002r., poz. 690 z późniejszymi zmianami) odległości urządzeń przydomowej oczyszczalni ścieków powinny wynosić:
- 2 m od granicy działki, drogi lub ciągu pieszego;
- 5 m od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi (w przypadku nie zainstalowania instalacji odpowietrzającej wysokiej);
- 1,5 m od drenażu do najwyższego poziomu wody gruntowej;
- 15 m od studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi do szczelnych zbiorników do gromadzenia nieczystości (osadników, szamb);
- 30 m od studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi do najbliższego przewodu rozsączającego ścieków oczyszczonych biologicznie
Biologiczne oczyszczanie ścieków polega na przetwarzaniu i usuwaniu zanieczyszczeń z wody przez organizmy żywe. Procesy przemian biochemicznych mogą zachodzić w warunkach tlenowych, nisko tlenowych [anoksycznych] i beztlenowych. Warunki z małą zawartością tlenu panują przy niewielkim stężeniu tlenu rozpuszczonego w wodzie (do 0,5 mg O2/dm3), lecz w obecności tlenu związanego, np. w postaci azotanów. Rozkład materii organicznej przez mikroorganizmy (głównie bakterie) przebiega znacznie szybciej w warunkach tlenowych niż beztlenowych. W celu zapewnienia warunków tlenowych ścieki w środkowym zbiorniku tzw. bioreaktorze są napowietrzane dyfuzorem umieszczonym na dnie zbiornika.
Mikroorganizmy wykorzystywane w oczyszczaniu ścieków mogą być zawieszone w wodzie, w formie tzw. kłaczków osadu czynnego, lub pokrywać pewne powierzchnie w postaci tzw. błony biologicznej. Wzrost bakterii zależy od dostępności pokarmu, temperatury, stężenia tlenu itp. Pierwszym etapem oczyszczania ścieków jest oczyszczanie mechaniczne. Podlegają mu ciała nierozpuszczalne, czyli zanieczyszczenia zawieszone w wodzie. W oczyszczalni w pierwszym zbiorniku wykorzystuje się procesy cedzenia, filtrowania, osiadania (sedymentacji) i wznoszenia (flotacji). W pierwszym stopniu oczyszczania usuwa się ze ścieków: większe ciała stałe, cząstki ziemiste, a przede wszystkim piasek i zawiesiny opadające oraz tzw.osady wstępne zawiesiny flotujące, tj. oleje i tłuszcze.
Zawiesiny osadzają się w zbiornikach pod wpływem własnego ciężaru.
Niektóre zanieczyszczenia można wydzielić ze ścieków przez ułatwienie im wypłynięcia na powierzchnię. Stąd w postaci kożucha mogą być łatwo usunięte. Dotyczy to tych zawiesin, których ciężar właściwy jest mniejszy od wody, a więc przede wszystkim tłuszczów i olejów.
Biologiczne sposoby oczyszczania ścieków polegają głównie na utlenianiu ( tzw. spalanie na mokro). Najistotniejsze znaczenie w tym procesie odgrywają bakterie tlenowe (aerobowe). Proces oczyszczania w warunkach tlenowych polega na zatrzymaniu przez powierzchnię mikroorganizmów zanieczyszczeń organicznych, rozpuszczonych lub koloidalnych, zawartych w ściekach. Mikroorganizmy te mogą występować jako skupisko w postaci błony biologicznej lub osadu czynnego. Część zatrzymanych ze ścieków zanieczyszczeń jest utleniana, w wyniku czego powstaje woda i dwutlenek węgla, pozostała część jest asymilowana i wykorzystywana do przyrostu żywej masy mikroorganizmów. Następnie część lub całość zsyntetyzowanej substancji żywej ulega autooksydacji. Biologiczne oczyszczanie ścieków odbywa się przy udziale enzymów wydzielonych przez mikroorganizmy biorące czynny udział w procesie oczyszczania. Najważniejszymi produktami procesów utleniania są bezwodniki kwasu węglowego, azotowego i siarkowego. Ponieważ ścieki zawierają dostateczną ilość związków zasadowych, bezwodniki tych kwasów wytwarzają sole rozpuszczalne: węglany, azotany i siarczany. Jedynie część dwutlenku węgla jako gaz pozostaje w roztworze lub z niego uchodzi. Podczas biologicznego oczyszczania ścieków rozkładowi ulega od 45 do 80% zanieczyszczeń organicznych. Pozostała ilość substancji organicznych, organicznych postaci błony biologicznej ze złóż lub osadu czynnego, dostaje się do osadników wtórnych, gdzie jest przerabiana jako osad. Oczyszczanie ścieków za pomocą osadu czynnego polega na zgromadzeniu niezwykle dużej ilości drobnoustrojów w małej objętości i utrzymywania ich aktywności biologicznej przez sztuczne doprowadzanie odpowiednich ilości tlenu. Zasadniczy proces oczyszczania ścieków przeprowadza się w komorach napowietrzania. Pod wpływem napowietrzania wytwarza się tu charakterystyczny zespół drobnoustrojów ? głównie bakterii i pierwotniaków ? który utrzymywany w ciągłym ruchu powoduje powstanie kłaczków osadu czynnego. Kłaczki mają strukturę gąbczastą, dzięki czemu tworzą dużą powierzchnię czynną, zdolną do sorbowania (pochłaniania) związków organicznych znajdujących się w ściekach w postaci rozpuszczonej i koloidalnej. Sorbowane związki organiczne są zużywane jako pożywka, następuje przyrost liczby mikroorganizmów i w wyniku procesów utleniania zwiększenie ilości związków mineralnych.
Do oczyszczania ścieków gospodarczo-bytowych pochodzących z gospodarstw domowych stosuje się urządzenia pracujące z zastosowaniem metody osadu czynnego np. BioEkocent. Ich działanie opiera się na procesie biologicznego usuwania zanieczyszczeń ze ścieków w warunkach tlenowych przez kłaczkowate skupiska mikroorganizmów (osad czynny). Powyższe urządzenie jest to kompaktowa oczyszczalnia ścieków wykonana z polietylenu. W skład jej wchodzą:
- osadnik wstępny;
- komora natleniania;
- osadnik wtórny;
- urządzenia do napowietrzania i recylkulacji osadu.
Osadnik wstępny jest to podstawowy element przydomowej oczyszczalni ścieków. Wykonany on jest w postaci szczelnego zbiornika z polietylenu wysokiej gęstości. Zachodzą w nim procesy wstępnego mechanicznego oczyszczania ścieków. Sedymentacja zanieczyszczeń opadających (np.: zanieczyszczenia mineralne) oraz flotacja zanieczyszczeń – wynoszenie na powierzchnię nieopadających substancji (tłuszcze, papier).
Komora napowietrzania stanowi podstawowy element w procesie usuwania zanieczyszczeń metodą osadu czynnego. Zbudowana jest ze zbiornika z polietylenu z zamontowanym na dnie dyfuzorem dyskowym. W komorze napowietrzania następuje mieszanie i natlenianie ścieków oraz kłaczkowatych skupisk żywych mikroorganizmów (osadu czynnego). Mikroorganizmy te wykorzystują zanieczyszczenia, jako pokarm, rozkładając substancje organiczne zawarte w ściekach.
Proces biochemicznego rozkładu zanieczyszczeń organicznych przebiega w warunkach tlenowych i jest połączony z wydzielaniem gazowych produktów przemian. W celu zapewnienia właściwych warunków do prowadzenia procesu na dnie zbiornika zamontowany został dyfuzor dyskowy, którego zadaniem jest napowietrzanie drobnopęcherzykowe i mieszanie ścieków. Ponadto urządzenie zostało zaopatrzone w instalację przewietrzającą.
Wysokość zbiornika wynosi 1,4 m co przy wysokości czynnej słupa ścieku 1,25 m, gwarantuje właściwy efekt absorpcji pęcherzyków tlenu wśród mikroorganizmów tworzących biomasę.
Z komory napowietrzania ściek za pomocą pompy mamutowej przetłaczany jest do leja znajdującego się w komorze osadu wtórnego (stopień klarowania i stabilizacji). Zastosowanie pompy mamutowej do transportu ścieków z komory tlenowej, pozwala na wygenerowaniu w okresie całodobowym odpowiedniej ilości ścieków. Jednocześnie poprzez stopniowe opróżnianie komory napowietrzania uzyskiwana jest dodatkowa pojemność zabezpieczająca oczyszczalnię przed nierównomiernym zrzutem ścieków.
Z komory tlenowej odpływa mieszanina ścieków oczyszczonych i osadu nadmiernego, w celu ich rozdzielenia stosuje się sedymentację wtórną w osadniku wtórnym.
Osadnik wtórny
Zbiornik kompaktowego osadnika wtórnego wyposażony jest w osadnik recyrkulacji wewnętrznej, jest on budowany z odwróconego stożka którego wierzchołek zlokalizowany jest na dnie osadnika wtórnego oraz pompy mamutowej (zbiera ona ze środka zbiornika wewnętrznego opadające mikroorganizmy i na zasadzie podnośnika powietrznego transportuje je do powtórnej obróbki w komorze natleniania).
W osadniku wtórnym następuje oddzielenie kawałków biomasy od oczyszczonych ścieków. Ściek technologicznie oczyszczony gromadzi się ponad osadami w leju recyrkulacyjnym, a jego odpowiednia ilość przepływa do głównej części osadnika wtórnego gdzie następuje ostateczne klarowanie osadów. Aby wyeliminować możliwość zagnicia osadów w komorze klarowania zastosowano dodatkową recyrkulację zewnętrzną.
Osad z komory klarowania osadnika wtórnego wraz z częścią ścieków oczyszczonych recyrkulowany jest cyklicznie do komory osadnika wstępnego gdzie osiada na dnie nie stanowiąc zagrożenia dla jakości oczyszczania ścieków. Przetłaczanie realizuje się na zasadzie podnośnika powietrznego (pompa mamutowa).
Po całym procesie ścieki przepływające do wylotu osadnika wtórnego są wyklarowane i oczyszczone. Oddzielony osad zawraca się do komory napowietrzania, a jego nadmiar usuwa się z układu i poddaje procesom unieszkodliwiania.
W wyniku oczyszczania ścieków metodą osadu czynnego następuje usunięcie bardzo dużej ilości rozpuszczonych substancji organicznych, nieopadających zawiesin i cząstek koloidalnych. W znacznym stopniu zmniejsza się też zawartość w ściekach wirusów, bakterii i innych organizmów żywych. Nie ulegają jednak w zasadzie usunięciu rozpuszczone substancje nieorganiczne, poza związkami przyswajalnymi przez mikroorganizmy (związki azotu i fosforu).
Napowietrzanie i recylkulacja osadu
Do natleniania wykorzystuje się sprężarkę membranową, której zużycie energii wynosi około 1 kWh/d. Współpracuje ona z dyfuzorem dyskowym drobnopęcherzykowym. Dodatkowym zadaniem sprężarki jest dostarczanie sprężonego powietrza do podnośników powietrznych wykorzystywanych do przepompowywania osadów. Natomiast do sterowania czasów trwania procesów technologicznych, zastosowano programator cyfrowy lub mechaniczny.
Odprowadzenie oczyszczonych ścieków
- odprowadzenie do cieku wodnego, rowu
- odprowadzenie do studni chłonnej
- odprowadzenie do gruntu za pośrednictwem drenażu rozsączającego.